Mazurkiewicz Tadeusz (1887–1968), dyrygent, pedagog, pianista. Ur. 30 IX w Dąbrowie Górniczej, był synem Józefa, inżyniera, i Romany z Kamieńskich, nauczycielki. W r. 1905 brał aktywny udział w rewolucji oraz w walce o szkołę polską. W Warszawie uczęszczał do gimnazjum realnego W. Wróblewskiego oraz do Szkoły Muzycznej Warszawskiego Tow. Muzycznego, gdzie był uczniem klasy fortepianu Bolesława Domaniewskiego. Obie szkoły ukończył w r. 1906. Następnie studiował w konserwatorium w Lipsku: fortepian u Józefa Pembaura, kompozycję u Stefana Krehla, dyrygenturę u Artura Nikischa i instrumentację u Richarda Hofmanna. Równocześnie uczęszczał na wykłady uniwersyteckie z zakresu nauk społecznych. W r. 1910, po uzyskaniu dyplomu konserwatorium i odbyciu praktyki dyrygenckiej w teatrach operowych Lipska i Weimaru, M. wrócił do kraju. W l. 1910–12 zajmował stanowisko dyrektora Tow. Muzycznego w Piotrkowie. Założył tam szkołę muzyczną, którą kierował. Wielokrotnie występował jako pianista zyskując uznanie krytyki. Dn. 1 XI 1912 został w wyniku konkursu dyrektorem Tow. Śpiewaczego «Lutnia» w Łodzi. Funkcję tę pełnił do r. 1916. Równocześnie był tam profesorem Szkoły Muzycznej Heleny Kijeńskiej. W r. 1915 założył Filharmonię Łódzką i przez 2 lata był jej dyrektorem artystycznym i pierwszym dyrygentem. W r. 1917 przeniósł się do Warszawy, gdzie do r. 1919 był jednym z dyrygentów Teatru Wielkiego. W r. 1918, gdy Janina Korolewicz-Waydowa zrezygnowała z dzierżawy Teatru Wielkiego w Warszawie, M. zorganizował Zrzeszenie Artystów i Pracowników Opery, które utrzymywało operę do czasu przejęcia jej przez Zarząd Miejski m. st. Warszawy w r. 1919. Następnie przez 2 lata pracował w polskich poselstwach w Konstantynopolu i Sofii. Organizował tam m. in. koncerty poświęcone muzyce polskiej oraz wystawił w Sofii w r. 1921 „Halkę” Moniuszki. T. r. udał się do Włoch w celu uzupełnienia u Artura Vigna studiów w zakresie dyrygowania dziełami operowymi. W r. 1922 dyrygował przedstawieniami operowymi w Teatrze Miejskim w Trieście, w Teatro Reale w Madrycie i w Teatro Colisseo w Lizbonie. W r. 1923, po powrocie do kraju, został ponownie dyrygentem opery w Warszawie, a w r. 1926 – dyrygentem opery objazdowej. W r. 1930 dyrygował gościnnie w Bukareszcie, Budapeszcie, Belgradzie, Zagrzebiu i Sofii. Po zamknięciu przez Zarząd Miejski w Warszawie opery, M. po raz drugi zorganizował w r. 1931 Zrzeszenie Artystów i Pracowników Opery, które reaktywowało operę. Został prezesem Zrzeszenia i dyrektorem artystycznym oraz pierwszym dyrygentem tej placówki. Ponadto przez 3 lata organizował we Lwowie sezonowe przedstawienia operowe. Równocześnie w l. 1932–6 był kierownikiem muzycznym Polskiego Radia i dyrygentem jego orkiestry. Zorganizował w Radiu cykle audycji poświęconych muzyce polskiej, wprowadził transmisje oper z mediolańskiej La Scali oraz wagnerowskich przedstawień operowych z Bayreuth. W latach trzydziestych M. dyrygował gościnnie koncertami symfonicznymi w wielu miastach Polski oraz krajach europejskich (Węgry, Włochy, Skandynawia), propagując muzykę polską. Był współzałożycielem i prezesem Związku Artystów Scen Polskich (ZASP, 1925–6) i Związku Zawodowego Muzyków (1926–7).
Po drugiej wojnie światowej, w r. 1945, M. wrócił do pracy w Operze Warszawskiej, gdzie pełnił funkcję dyrygenta i korepetytora solistów. Ponadto był profesorem klasy dyrygentury w Wyższej Szkole Muzycznej im. F. Chopina w Warszawie (od 1946) oraz w l. 1949–50 – dyrygentem orkiestry symfonicznej Warszawskiego Tow. Muzycznego. Dn. 12 XI 1956 obchodził uroczysty jubileusz 45-lecia pracy artystycznej. W r. 1958 przeszedł na emeryturę. M. był autorem licznych sprawozdań muzycznych, felietonów i artykułów drukowanych w „Kurierze Codziennym”. Za działalność artystyczną i społeczną M. otrzymał odznaczenia polskie, jak Odznaka za Walkę o Szkołę Polską w r. 1905, Krzyż Niepodległości za czynny udział w rewolucji 1905 r., Krzyż Kawalerski Orderu Polonia Restituta, Krzyż Oficerski Orderu Odrodzenia Polski, nadany przez Radę Państwa PRL w r. 1956, oraz zagraniczne, jak Krzyż Francuskiej Legii Honorowej, Krzyż Czeskiego Orderu Białego Lwa, Krzyż Szwedzkiego Orderu Gwiazdy Polarnej, Krzyż Duńskiego Orderu Św. Danebroga. Ponadto w r. 1959 otrzymał godność zasłużonego członka ZASP (obecnie SPATIF). M. zmarł 18 VII 1968 w Warszawie i tam został pochowany na cmentarzu komunalnym. M. był dwukrotnie żonaty. Dn. 7 XII 1918 zawarł związek małżeński z Zofią Rajkin, śpiewaczką, z którą miał syna Józefa (zm. 1950); w r. 1965 ożenił się z Aurelią Weishof.
Fot.: „Świat” 1916 nr 53 s. 7 i „Tyg. Ilustr.” 1917 nr 13; – Muzyka w polskich czasopismach literackich i artystycznych 1901–1918, Kr. 1971; Słownik Muzyków Pol., II; – Błaszczyk L. T., Dyrygenci polscy i obcy w Polsce działający w XIX i XX w., Kr. 1964; Kwiatkowski M. J., Narodziny Polskiego Radia, W. 1972; 35-lecie pracy T. M-a, „Scena i Widownia” 1946–7 nr 3; – Korolewicz-Waydowa, Sztuka i życie, mój pamiętnik, Kr. 1958; Wiłkomirski K., Wspomnienia, Kr. 1971; – „Stolica” 1968 nr 32; „Tyg. Powsz.” 1969 nr 16; – Własnoręczny życiorys T. M-a (w posiadaniu żony); – Informacje żony.
Zofia Chechlińska